İl, ilçe, kasaba, belde vb. yerleşim merkezlerinde temizlik, aydınlatma, su, toplu taşıma ve esnafın denetimi gibi kamu hizmetlerine bakan, başkanı ve üyeleri halk tarafından seçilen, tüzel kişiliği olan örgüt, şehremaneti.
Belediye kelimesi, şehir, memleket manalarına gelen Arapça “beled” veya belde kelimelerinden gelir. Bu günkü anlamıyla kullanılışı Osmanlı İmparatorluğunda Tanzimat Döneminde başlamıştır. Şehrin idare Teşkilatını belirtmek için XIX. YY dan itibaren kullanılan bir tabirdir.
Ayrıca Belediye kelimesi bu konuda en temel eserlerden biri olan Osman Nuri Ergin’in Mecelle-i Umur-u Belediyye kitabında “menafi’i müştereke ve ihtiyacatı mütekabile ilcasıyla bir beldede temekkün eden ahalinin, beldelerine ve dolayısıyla kendilerine aid hususatı hukümetin kanunla tayin ve irae etmiş olduğu hudud ve selahiyet dairesinde bil ictima intihab ettikleri vekilleri vasıtasıyla ru’yet ifa etmelerine “belediyye” denilir.” şeklinde tanımlanmıştır.
“Belediye, beldenin ve belde sakinlerinin mahalli mahiyette müşterek ve medeni ihtiyaçlarını tanzim ve tesviye ile mükellef hükmi bir şahsiyettir.” ( 1580 sayılı kanunun 1. maddesi )
Yerel yönetim kuruluşları içinde en önemlisi belediyelerdir. Nüfusumuzun % 70 e yakını belediyenin sınırları içinde yaşamaktadır. Türkiye’de ayrı kanunlarla düzenlenen iki çeşit belediyenin olmasına rağmen esas itibarıyla Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri, ilçe belediyeleri ve belde belediyeleri vardır. Bunlardan Büyükşehir belediyeleri ayrı kanunla (3030) il belediyeleri, ilçe belediyeleri ve belde belediyeleri de bilinen (1580 sayılı ) belediye kanunuyla düzenlenmektedir.
Belediye yönetiminin , “ belediye başkanı “, “ belediye meclisi ” ve belediye encümeni ” olmak üzere üç organı bulunmaktadır.
Aynı zamanda Belediye başkanı, belediyenin başı ve yürütme organıdır. Belediye sınırları içinde yaşayan seçmenler tarafından tek dereceli ve çoğunluk sistemi ile beş yıllık bir süre için seçilmektedir.
Belediye başkanının, seçimle işbaşına gelmesi genel bir kural ve gelenek olmasına rağmen, bazı durumlarda, Bakanlar Kurulu’nca gerek görülmesi halinde seçim yerine atama yolu da yasal olarak açık tutulmuştur. Nitekim askeri darbelerden sonra belediye başkanlığı görevlerini mülki amirler üstlenmiş ya da başkanları tayinle bu göreve getirilmiştir. Bu durum Anayasa’ya da ters düşmektedir.
Belediye meclisi, belediye yönetiminin genel karar organıdır. Meclis üyelerinin sayısı belde kasaba ya da kentin nüfus durumuna göre, 9-55 arasında değişiklik göstermektedir.
Belediye meclisi her yıl Ekim Şubat ve haziran aylarında olağan olarak toplanmaktadır. Belediye meclisinin olağan toplantıları bütçe hariç en faza 15 gündür. Meclis toplantılarına belediye başkanı başkanlık eder. Meclisin toplantıları halka açıktır. Meclis çoğunlukla toplanır, toplananların çoğunluğu ile karar alır.
Belediye encümeni, belediye yönetiminin ikinci derecede karar ve danışma organıdır. Encümen üyelerinin yarısı meclis üyelerinden yarısı da belediyenin bürokratlarından (departman müdürlerinden) teşekkül eden karma nitelikli bir organdır.
Encümen belediye başkanının ya da görevlendireceği bir kişinin başkanlığında toplanır ve çoğunlukla karar alır. Gündemi başkan düzenler. Encümen ise düzenli olarak toplanan, sürekli görev yapan ve önemli kararlar alan bir organdır.
KAYNAK: https://www.diyadinnet.com/bilgi-1237-belediye
